اسکنوگرام (Scanogram) یک نوع تصویربرداری پزشکی است که معمولاً برای اندازهگیری طول استخوانها، بهویژه در اندامهای تحتانی (پاها)، مورد استفاده قرار میگیرد. در اسکنوگرام، تصاویر رادیوگرافی به صورت پیوسته یا تکهتکه از یک قسمت طولانی از بدن گرفته میشوند و سپس به یک تصویر کامل و دقیق تبدیل میشوند.
مزایای اسکنوگرام
اسکنوگرام به عنوان یک ابزار تصویربرداری پزشکی دارای مزایای متعددی است که آن را به یک روش موثر برای تشخیص و درمان ناهنجاریهای اسکلتی تبدیل کرده است. در زیر به برخی از مزایای اصلی اسکنوگرام اشاره خواهیم کرد:
اندازهگیری دقیق طول استخوانها
اسکنوگرام به دلیل ارائه تصاویر پیوسته و با دقت بالا از استخوانها، امکان اندازهگیری دقیق طول آنها را فراهم میکند. این ویژگی بهویژه در تشخیص و مدیریت تفاوتهای طولی در اندامهای تحتانی بسیار مهم است.
تشخیص زودهنگام ناهنجاریهای اسکلتی
با استفاده از اسکنوگرام، پزشکان میتوانند ناهنجاریهای اسکلتی مانند اختلاف طول پاها، ناهنجاریهای رشد و تغییرات غیرطبیعی در استخوانها را در مراحل اولیه تشخیص دهند، که این موضوع به بهبود و درمان زودهنگام کمک میکند.
برنامهریزی دقیق برای جراحی
اسکنوگرام به جراحان این امکان را میدهد که برای انجام جراحیهای ارتوپدی یا اصلاحی، برنامهریزی دقیقتری داشته باشند. تصاویر دقیق و اندازهگیریهای بهدستآمده از اسکنوگرام به آنها کمک میکند تا تصمیمگیری بهتری در مورد نحوه و میزان اصلاحات لازم انجام دهند.
ارزیابی و پیگیری پیشرفت درمان
پس از انجام جراحی یا شروع درمانهای ارتوپدی، اسکنوگرام به پزشکان اجازه میدهد که پیشرفت درمان را به دقت پیگیری کنند و نتایج را با تصاویر قبلی مقایسه کنند.
کمترین میزان تابش به بیمار
در مقایسه با روشهای دیگر تصویربرداری مانند سیتیاسکن، اسکنوگرام میزان تابش کمتری به بدن بیمار وارد میکند، که این موضوع بهویژه برای بیماران نیازمند به تصویربرداریهای مکرر از اهمیت زیادی برخوردار است.
زمان انجام کوتاه
اسکنوگرام معمولاً در زمان کوتاهی انجام میشود و نیاز به آمادهسازی خاصی ندارد، که این موضوع برای بیماران و پزشکان یک مزیت محسوب میشود.
به طور کلی، اسکنوگرام با ارائه تصاویری دقیق و جامع از استخوانها، به تشخیص بهتر و درمان مؤثرتر ناهنجاریهای اسکلتی کمک میکند.
بیشتر بخوانید: آنومالی اسکن
نحوه انجام اسکنوگرام
اسکنوگرام، تصاویر رادیوگرافی از بخشهای مختلف بدن به صورت پیوسته یا مرحلهای گرفته، سپس به یک تصویر کامل و دقیق تبدیل میکند. در ادامه، مراحل و طریقه عملکرد اسکنوگرام به طور خلاصه توضیح داده شده است:
آمادهسازی بیمار
وضعیت بیمار: بیمار به صورت ایستاده یا دراز کشیده (بسته به ناحیهای که قرار است تصویربرداری شود) بر روی تخت یا دستگاه قرار میگیرد.
ثابت کردن بیمار: برای اطمینان از عدم حرکت در حین تصویربرداری، بیمار باید ثابت بماند. این مرحله به دقت تصویر نهایی کمک میکند.
تصویربرداری پیوسته
حرکت دستگاه: دستگاه رادیوگرافی یا اسکنر به صورت پیوسته یا مرحلهای در طول محور بدن بیمار حرکت میکند و از بخشهای مختلف اندامها تصاویر میگیرد.
تولید تصاویر رادیوگرافی: این تصاویر به صورت جداگانه یا به صورت یک سری تصاویر متوالی گرفته میشوند.
پردازش و ترکیب تصاویر
ترکیب تصاویر: پس از اتمام تصویربرداری، تصاویر گرفته شده توسط نرمافزارهای پیشرفته به یکدیگر متصل میشوند تا یک تصویر کامل از طول استخوان یا ناحیه مورد نظر بدست آید.
اصلاح ناهنجاریهای تصویری: نرمافزار همچنین ممکن است ناهنجاریهای ناشی از انحنای بدن یا تغییرات در زوایای تصویربرداری را اصلاح کند تا تصویر نهایی دقیقتر باشد.
اندازهگیری و تحلیل
اندازهگیری طول استخوانها: پزشک یا تکنسین با استفاده از تصاویر ترکیبی نهایی، طول دقیق استخوانها را اندازهگیری میکند. این اندازهگیریها برای تشخیص ناهنجاریها، برنامهریزی جراحی یا پیگیری درمان استفاده میشوند.
تحلیل تصاویر: تصاویر اسکنوگرام میتوانند اطلاعات مهمی در مورد ساختار و وضعیت استخوانها، ناهنجاریهای موجود، و نیاز به درمان یا جراحی ارائه دهند.
ارائه نتایج به بیمار
بررسی نتایج: پس از پردازش و تحلیل تصاویر، پزشک نتایج را بررسی کرده و آنها را با بیمار به اشتراک میگذارد.
مشاوره درمانی: بر اساس نتایج اسکنوگرام، پزشک ممکن است برنامه درمانی یا جراحی خاصی را پیشنهاد دهد.
بیشتر بخوانید: رادیولوژی قفسه سینه
موارد تجویز اسکنوگرام
اسکنوگرام بهویژه برای ارزیابی و بررسی طول استخوانها و ناهنجاریهای اسکلتی تجویز میشود. در اینجا به موارد متداولی که در آنها اسکنوگرام تجویز میشود، اشاره میشود:
اختلاف طول پاها: وقتی بیمار دارای اختلاف قابل توجهی در طول پاها است، اسکنوگرام میتواند برای اندازهگیری دقیق و ارزیابی شدت اختلاف طول پاها تجویز شود.
برنامهریزی برای جراحیهای ارتوپدی : قبل از انجام جراحیهای اصلاحی یا بازسازی استخوان، به ویژه جراحیهای مربوط به تغییر طول یا شکل استخوان، اسکنوگرام برای برنامهریزی دقیق و بررسی نیازهای جراحی مورد استفاده قرار میگیرد.
ارزیابی ناهنجاریهای اسکلتی: برای بررسی ناهنجاریهای اسکلتی مانند انحرافات ستون فقرات (مانند اسکولیوز) یا تغییرات غیرطبیعی در ساختار استخوانها، اسکنوگرام میتواند اطلاعات دقیقتری فراهم کند.
پیگیری پیشرفت درمان: برای بیمارانی که تحت درمانهای ارتوپدی یا جراحیهای قبلی قرار دارند، اسکنوگرام بهمنظور پیگیری پیشرفت درمان و ارزیابی نتایج به کار میرود.
تشخیص ناهنجاریهای مادرزادی: در مواردی که ناهنجاریهای مادرزادی در استخوانها وجود دارد، مانند نقصهای ژنتیکی که بر رشد استخوانها تاثیر میگذارند، اسکنوگرام برای تشخیص و ارزیابی تجویز میشود.
تحلیل و مدیریت آسیبهای استخوانی : برای بیماران دچار آسیبهای استخوانی یا تروما، اسکنوگرام میتواند برای تحلیل میزان آسیب و برنامهریزی درمان و بازسازی استخوان مورد استفاده قرار گیرد.
بررسی مشکلات رشد در کودکان : در کودکانی که مشکلات رشد استخوان یا ناهنجاریهای طولی دارند، اسکنوگرام میتواند برای بررسی دقیق وضعیت رشد و تعیین برنامه درمانی مناسب استفاده شود.
ارزیابی عوارض درمانی : برای بررسی عوارض درمانی پس از جراحیهای ارتوپدی یا روشهای درمانی دیگر، اسکنوگرام میتواند به تشخیص و مدیریت مشکلات جدید کمک کند.
بیشتر بخوانید: رادیولوژی لگن
افراد کاندید اسکنوگرام
اسکنوگرام به ویژه برای افرادی که نیاز به اندازهگیری دقیق طول استخوانها یا بررسی ناهنجاریهای اسکلتی دارند، مناسب است. در زیر، به گروههای مختلفی که میتوانند کاندیدای مناسبی برای انجام اسکنوگرام باشند، اشاره میشود:
✅ افرادی که به دلیل ناهنجاریهای ژنتیکی، آسیبهای قبلی، یا مشکلات دیگر دارای اختلاف طول پاها هستند، ممکن است نیاز به اسکنوگرام داشته باشند تا دقیقاً اندازهگیری و برنامهریزی درمانی مناسب صورت گیرد.
✅ بیمارانی که به جراحیهای اصلاحی یا بازسازی استخوان نیاز دارند، میتوانند از اسکنوگرام برای برنامهریزی دقیق جراحی استفاده کنند. این روش به جراحان کمک میکند تا تغییرات مورد نیاز را با دقت بیشتری انجام دهند.
✅ کودکانی یا بزرگسالانی که دچار ناهنجاریهای رشد استخوان مانند کوتاهی یا بلندی غیرطبیعی استخوانها هستند، میتوانند به اسکنوگرام نیاز داشته باشند تا وضعیت استخوانها به دقت بررسی شود.
✅ افرادی که دچار مشکلات اسکلتی-عضلانی مانند انحنای غیرطبیعی ستون فقرات یا مشکلات دیگر هستند، ممکن است به اسکنوگرام نیاز داشته باشند تا وضعیت استخوانها و میزان انحرافها به دقت بررسی شود.
✅ بیمارانی که تحت درمانهای ارتوپدی یا جراحیهای قبلی قرار دارند و نیاز به پیگیری پیشرفت درمان دارند، میتوانند از اسکنوگرام برای مشاهده تغییرات و ارزیابی نتایج استفاده کنند.
✅ کسانی که دچار آسیبهای استخوانی یا تروما شدهاند و نیاز به ارزیابی دقیق برای تشخیص میزان آسیب و برنامهریزی درمان دارند، میتوانند از اسکنوگرام بهرهبرداری کنند.
بیشتر بخوانید: بهترین مرکز رادیولوژی تهران
نتیجه گیری
اسکنوگرام یک روش موثر برای تصویربرداری از طول استخوانها با دقت بالا است. این فرایند با ترکیب تصاویر رادیوگرافی پیوسته، به پزشکان امکان میدهد که ناهنجاریهای استخوانی را به دقت تشخیص داده و برنامهریزی درمانی مناسبی برای بیمار ارائه دهند.