اکوکاردیوگرافی جنین از بهترین روش های تشخیص اختلالات و مشکلات مادرزادی قلب محسوب می شود، که توانسته کمک بسیاری به شناخت ساختار قلب و تشخیص بیماری های قلبی در جنین داشته باشد. در این آزمایش امکان مشاهده و بررسی ساختار و عملکرد جنین وجود دارد. نتایج به دست آمده اطلاعاتی در مورد چگونگی شکل گیری قلب، عملکرد قلب جنین و همینطور وجود نارسایی قلبی یا مشکلات دیگر در قلب جنین را در اختیار پزشک معالج قرار می دهد. در انجام این آزمایش، جریان خون قلب جنین نیز قابل بررسی است.
اکوکاردیوگرافی جنین چیست؟
اکوکاردیوگرافی جنین با کمک امواج صوتی میتواند تصاویری از عملکرد قلب جنین فراهم کند. این آزمایش درد و عارضهای برای جنین نداشته و عملکردی شبیه به سونوگرافی دارد. این روش تشخیصی به پزشک امکان بررسی ساختار و عملکرد قلب نوزاد متولد نشده را در سه ماهه دوم، بین هفته های ۱۸ تا ۲۴ فراهم میکند.
دلایل انجام اکوکاردیوگرافی جنین
پزشکان متخصص به منظور بررسی هرگونه مشکل در رگهای خونی قلب جنین، دیوارهها و دریچههای قلب، قدرت پمپاژ قلب، اکوکاردیوگرافی جنین را تجویز میکنند.این تصویر برداری میتواند با توجه به دلایل مختلف انجام شود در ادامه به برخی از این دلایل اشاره خواهیم کرد:
- اگر در سونوگرافی معمولی در عملکرد قلب جنین ناهنجاری دیده شود، اکوکاردیوگرافی تجویز میشود.
- سابقه خانوادگی و مشکلات قلبی خاص، یکی دیگر از دلایل تجویز این نوع تصویر برداری از جنین است.
- شرایط خاص و ویژه مادر که میتواند بر قلب جنین تاثیر داشته باشد.
- مادر یک وضعیت پزشکی دارد که ممکن است بر قلب نوزاد تاثیر بگذارد.
- جنین در حال رشد، دچار یک اختلال ژنتیکی باشد.
- اگر سونوگرافی نتواند قلب جنین را نشان دهد از اکوکاردیوگرافی استفاده میشود.
زمان مناسب برای انجام اکوکاردیوگرافی جنین
هفته های ۱۸ الی ۲۴ ماهگی بارداری، بهترین زمانی است که برای اکوکاردیوگرافی جنین، در نظر گرفته می شود. که البته با توجه به محدودیت های سقط به صورت قانونی در ایران، بهتر است تا قبل از هفته ۱۹ بارداری این آزمایش انجام شود، تا اگر مشکل جدی و نقصی در قلب جنین وجود داشته باشد، سقط قانونی انجام شود. اختلالات مادرزادی قلب یکی از علت های مرگ در نوزادان در زمان تولد است که با انجام این آزمایش، قابل تشخیص و پیشگیری است.
نتایج به دست آمده از اکو قلب جنین میتواند در تشخیص وجود حفره در قلب، تنگ شدن سرخ رگ ها، باز و بسته شدن ناقص دریچه های قلب و…کمک کند. بنابراین تا حد زیادی این روش میتواند از آسیبهای روانی و مشکلات جدی بعد از تولد برای والدین نیز پیشگیری کند.
مزایای اکوکاردیوگرافی جنین
اکوکاردیوگرافی جنین مزایای بسیاری برای مادر و جنین دارد که در ادامه به برخی از مزایای این نوع تصویر برداری اشاره خواهیم کرد:
تشخیص ریسک سقط جنین
سقط جنین یکی از خطرات بزرگ در زمان بارداری است اما با توجه به روشهای تشخیصی که وجود دارد میتوان تا حد زیادی از این اتفاق جلوگیری کرد. با انجام اکوکاردیوگرافی مشکلات قلبی جنین به موقع قابل تشخیص است و می توان از سقط شدن جنین پیشگیری کرد.
جلوگیری از تولد زودرس
نوزاد اگر پیش از هفته ۳۷ متولد شود دچار زایمان زودرس شده است. این اتفاق میتواند تهدیدی برای سلامت مادر و جنین باشد اما اکو قلب اطلاعاتی در خصوص وضعیت رحم و موقعیت جنین ارائه میدهد.
تسهیل بارداری
طی اکوکاردیوگرافی جنین، تکنسین سونوگرافی ، قلب و ریههای جنین را اسکن میکند و تصاویر بر روی مانیتور به نمایش در میآید. بنابراین یک متخصص زنان و زایمان با مشاهده و بررسی تصاویر نتیجه اکوکاردیوگرافی میتواند هرگونه ناهنجاری را تشخیص داده و آزمایشهای مورد نظر بیشتری را تجویز کند.
عوارض اکوکاردیوگرافی جنین
اکوکاردیوگرافی قلب جنین یک روش تصویربرداری با کمک امواج فراصوتی است که در دسته آزمایشهای غیر تهاجمی قرار دارد. این روش کاملا بی خطر بوده و در بسیاری از موارد انجام آن ضروری است این روش تضمین کننده سلامت جنین است اما در برخی موارد انجام آن میتواند با محدودیتهایی همراه باشد. با وجود مزایای بسیاری که دارد استفاده عادی از آن برای همه مادران توصیه نمیشود.
چرا باید اکوکاردیوگرافی جنین انجام بدیم؟؟
افرادی کاندید انجام اکوکاردیوگرافی جنین
انجام اکوکاردیوگرافی جنین برای مادرانی که از شرایط زیر برخوردار هستند بسیار مناسب است:
- افرادی که سابقه نارساییهای قلبی به صورت مادرزادی در خانواده و یا بستگان نزدیک خود دارند.
- درصورتی که مادر به بیماریهای متابولیکی مثل دیابت یا لوپوس دچار باشد به منظور تشخیص زود هنگام و پیشگیری از بروز بیماریهای قلبی جنین، این تست لازم و ضروری است.
- مادرانی که سابقه چندین بار سقط را داشتهاند.
- در صورت مصرف داروهای خاص، به ویژه داروهای اعصاب لازم است اکو قلب جنین انجام شود؛ چرا که امکان آسیب رسیدن به جنین و نارساییهای قلبی وجود دارد.
- اگر مادر از روشهای مثل ICDI , IVF برای بارداری کمک گرفته باشد، برای آسودگی خاطر از سلامت جنین بهتر است این آزمایش را انجام دهد.
- در صورت ابتلای مادر به بیماریهای عفونی از جمله سرخجه، آنتروویروس ها، پاروویروس ها در دوران بارداری،اکوکاردیوگرافی جنین تجویز میشود.
- مادرانی که در دوران بارداری از مواد مخدر و یا نوشیدنیهای الکی استفاده کرده اند نیز کاندید انجام این آزمایش هستند.
- در صورتی که پزشک در هنگام سونوگرافی معمولی، مشکلی را مشاهده کند و یا نسبت به بیماریهای قلبی جنین مشکوک شود.
- هنگامی که در آزمایش خون مادر سطح غیر طبیعی از مارکرهای بیوشیمیایی مانند HCG ,AFP تشخیص داده شود.
- زمانیکه در آزمایش های غربالگری نتایج به دست آمده در محدوده متوسط قرار گیرد، بعد از انجام مشاوره ژنتیک لازم است این تست را انجام دهید.
- زمانی که مادر چند قلو باردار باشد.
توجه داشته باشید که انجام این تست تنها به موارد بالا محدود نخواهد شد، چرا که خیلی از این مشکلات کم خطر یا بی خطر بوده و بعد از تولد نوزاد ظاهر میشوند. به مظنور انجام اکو قلب جنین میتوانید حتما به بهترین مرکز سونوگرافی در تهران مراجعه نمایید، با مراجعه به مرکز سونوگرافی طنین میتوانید با خیال راحت و بدون داشتن هیچ گونه استرسی از سلامت جنین خود مطمئن شوید.
انواع اکوکاردیوگرافی قلب جنین
تست اکو قلب جنین میتواند به صورت دو بعدی، داپلر، سه بعدی، چهار بعدی انجام شود. که در ادامه کارکرد هر کدام از این نوع اکوکاردیوگرافیها را تشریح خواهیم کرد:
انجام تست اکو قلب جنین به صورت دو بعدی: از ساده ترین نوع تست بین انواع اکوکاردیوگرافی ها است. از این نوع اکو برای اندازه گیری قسمتهای مختلف قلب مثل اندازه قلب، ضخامت دیواره های قلب، محفظه پمپاژ و غیره انجام میشود. نتایج تصاویر همانند ترسیم ساختار قلب است.
انجام تست اکو قلب جنین به صورت داپلر: از این روش اکو برای تشخیص اندازه گیری سرعت، میزان و جهت گردش خون قلب جنین انجام میشود. در واقع از این روش برای بررسی و تشخیص فشار در عروق و مشکلاتی در بطن، دهلیز، دریچه و دیوارههای قلب استفاده میشود که هدف از انجام آن تشخیص سرعت و جهت جریان خون است.
انجام تست اکو قلب جنین به صورت سه بعدی: همانطور که از نامش پیداست نتایج به صورت تصاویر سه بعدی بوده که با مشاهده و بررسی آنها میتوان مشکلاتی در دریچههای قلب و بطنها را به صورت دقیقی مشاهده کرده و تشخیص داد.
انجام تست اکو قلب جنین به صورت چهار بعدی: این روش را به عنوان پیشرفته ترین نوع اکو قلب جنین شناخنه میشود. در این روش به صورت همزمان با دستگاههای فوق پیشرفته قلب را از زاویههای مختلف بررسی میکنند. بنابراین قدرت تشخیص در این روش بالاتر از سایر روشها است.
نحوه انجام اکوکاردیوگرافی جنین
اکوکاردیوگرافی شکمی: انجام این تست مانند سونوگرافی است. همانطور که از اسمش پیداست این تست از روی شکم انجام می شود و امواج به وسیله دستگاهی به نام پروب به داخل شکم مادر فرستاده میشود و تصاویر بازتابی بر روی صفحه نمایش قابل مشاهده و بررسی است.
اکوکاردیوگرافی ترانس واژینال: طی انجام این تست، یک دستگاه کوچک وارد واژن شود. تصاویر و نتایج به دست آمده از روش ترانس واژینال کیفیت و وضوح بیشتری دارد. بنابراین در تشخیص دقیقتر میتواند کمک کننده باشد.
آمادگی قبل از اکوکاردیوگرافی جنین
انجام اکوکاردیوگرافی قلب جنین به آمادگی خاصی نیاز ندارد. این آزمایش بین ۳۰ دقیقه الی ۲ ساعت ممکن است زمان ببرد بهتر است برای انجام این آزمایش همسر یا یکی دیگر از اعضای خانواده را به همراه خود داشته باشید.
تفسیر اکوکاردیوگرافی جنین
زمانی که به پزشک مراجعه میکنید او نتایج به دست آمده از اکوکاردیوگرافی را برای شما توضیح خواهد داد و در صورت لزوم شما را به متخصص ارجاع میدهد. نتیجه طبیعی از این آزمایش به معنی سالم بودن قلب جنین است و میتوان گفت هیچ گونه اختلالی در قلب جنین وجود ندارد.
اگر پزشک نقص در قلب و یا اختلالی در ریتم و یا مشکلات دیگری را پیدا کند، در ابتدا نیاز به انجام آزمایشهای بیشتر و تخصصیتر مانند انجام ام آر آی از جنین است. و یا لازم است این آزمایش را مجدد تکرار نمایید؛ زیرا در برخی شرایط ممکن است اشتباهی رخ داده باشد.
هم چنین خوب است بدانید از اکوکاردیوگرافی جنین نمی توان برای تشخیص هر نوع بیماری استفاده کرد. تشخیص مشکلاتی مانند سوراخ بودن قلب جنین با تجهیزات پیشرفته پزشکی نیز دشوار است.
تفاوتی اکوکاردیوگرافی جنین با سونوگرافی
در سونوگرافی از امواج فراصوت برای بررسی بافتهای زیر جلدی مانند عضلهها، تاندونها، مفاصل و سایر اندامهای داخلی بدن جنین به منظور تشخیص مشکلات استفاده میشود، در حالیکه از اکوکاردیوگرافی فقط برای بررسی قلب جنین استفاده میشود.
لازم به ذکر است که این دستگاهها از دستگاههای سونوگرافی معمولی بسیار پیشرفته تر و تخصصی تر بوده و دقت بالاتری دارند. هرچه میزان دقت این دستگاهها بیشتر و بالاتر باشد، تصاویر به دست آمده از قلب جنین، با کیفیت و وضوح بیشتری در اختیار پزشک قرار میگیرد که میتواند در تشخیص دقیقتر و صحیح کمک کند.
سوالات متداول
برای انجام این تست از امواج فراصوت که فرکانس بسیار پایینی هم دارد استفاده می شود. بنابراین می توان گفت هیچ گونه خطر و عوارضی برای جنین و مادر وجود ندارد.
در واقع برای انجام دادن اکو قلب جنین به آمادگی خاصی احتیاج ندارید. مدت زمان انجام اکو بین ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت متغیر است و در صورت امکان حتما یک نفر را به عنوان همراه کنار خود داشته باشید.
بعد از انجام اکو نیاز به مراقبت خاصی نبوده و مراجعه کنندگان می توانند، فعالیت های روزمره و عادی خود را انجام دهند. در صورتی که نتایج به دست آمده از انجام آزمایش ها دقیق و واضح باشد، نیازی به انجام و تکرار مجدد تست نخواهد بود. نوع درمان نیز با توجه به تشخیص پزشک صورت خواهد گرفت و در مواردی شاید نیاز به انجام آزمایش های دیگر برای تشخیص دقیق تر باشد.
لازم است بدانید که نوع دستگاه، میزان مجهز بودن کلینیک و تخصص اپراتورها و تجهیزات مصرفی می تواند در هزینه نهایی تاثیرگذار باشد. برای اطلاعات بیشتر با مرکز سونوگرافی طنین تماس بگیرید
در نوار قلبی که از جنین گرفته می شود، می توان تعداد ضربان های قلب جنین و چگونگی نظم آن را مورد بررسی و تحلیل قرار داد. در حالیکه در تست اکو قلب، تمامی ساختار قلب و عروق و دریچه های آن مورد بررسی قرار می گیرند.
انجام این آزمایش با محدودیت هایی همراه است؛ زیرا گردش خون جنین بعد از تولد متفاوت می باشد. در ادامه به برخی از محدودیت های تشخیص این آزمایش اشاره شده است:
– ناهنجاری های جزئی در دریچه از جمله دریچه آئورت
– ناهنجاری های وریدی
– قوس آئورت
– عدم تشخیص سوراخ های کوچک مانند نقص در بطن یا دیواره دهلیزی قلب
نتیجه گیری
اکوکاردیوگرافی یه نوع تصویربرداری است که به کمک از امواج صوتی دارای فرکانس بالا برای ایجاد یک تصاویر متحرک و واضح از عملکرد قلب جنین استفاده میشود.از اکوکاردیوگرافی برای بررسی بیماریهای مادرزادی قلب و نامنظمی های قلب جنین استفاده می شود که فرایند و عملکرد مشابه سونوگرافی دارد .