رادیوگرافی دندان یک فرآیند تصویربرداری پزشکی است که برای تشخیص مشکلات دندانی و استخوان فکها استفاده میشود. در این فرآیند، پرتو ایکس از دندان و بافتهای اطراف آن عبور میکند و تصاویر مورد نیاز برای تشخیص بیماریها، شکستگیها، تراکم و موقعیت دندانها و سایر مشکلات دندانی ایجاد میشود. این تصاویر برای دندانپزشک به منظور بررسی و تشخیص بیماریها و مشکلات دندانی بسیار مفید و حیاتی هستند. در این مقاله قصد داریم در مورد انواع رادیوگرافی دندان و کاربردهای هر کدام صحبت کنیم. اگر قصد دارید تا در مورد این موضوع بیشتر بدانید تا انتهای این مقاله همراه باشد.
کاربرد رادیوگرافی دندان
رادیوگرافی دندان یکی از ابزارهای تشخیصی بسیار مهم و کاربردی در دندانپزشکی است که در ادامه به موارد استفاده از آن اشاره خواهد شد:
📌 تشخیص ناهنجاریهای دندانی
📌 تشخیص ناهنجاریهای فک
📌 تشخیص ناهنجاریهای جمجمه
📌 بررسی پوسیدگیهای دندانی
📌 رویت میزان آبسه
📌 ارزیابی وضعیت لثه و استخوان ها
📌 تشخیص بیماری های پالپ و ریشه دندان
📌 بررسی وضعیت ایمپلنت و پروتزهای دندان
📌 تشخیص ضایعات و تغییرات پاتولوژیک
📌 برنامه ریزی دندانی
در مجموع، رادیوگرافی دندان نقش حیاتی در تشخیص و درمان مسائل دهان و دندان ایفا میکند.
بیشتر بخوانید: رادیوگرافی دیجیتال یا DDR
انواع روشهای رادیوگرافی دندان
روشهای رادیوگرافی دندان به دو دسته کلی؛ رادیوگرافی داخل دهانی و خارج دهانی تقسیمبندی میشود که هر کدام از این روشها انواع مختلفی دارد. در ادامه با تعریف چگونگی انجام هر کدام از این روشها، انواع آن را نیز بیان خواهیم کرد:
رادیوگرافی داخل دهانی
در این روش اشعه X داخل دهان قرار دارد و برای تشخیصهای دقیقتری مثل مشاهده ریشه، پوسیدگیها، قسمتهای استخوانی دهان و دندانهای در حال رشد مورد استفاده قرار میگیرد.
رادیوگرافی بایت وینگ (Bitewing)
در رادیوگرافی بایت وینگ تصویربرداری از دندان با نگهداشتن و گاز گرفتن وسیلهی بال مانندی توسط بیمار، که اشعه X را ثابت نگه میدارد، انجام داده می شود. بایت وینگ، دندان را از تاج تا استخوان نگهدارنده آن به تصویر میکشد. پوسیدگیهای بین دندانی، تغییرات در ضخامت استخوانها، تناسب میان روکشها (از جمله بریجها) و ترمیمهای سطحی و عمیق در این نوع تصویربرداری به صورت کامل نشان داده میشود.
رادیوگرافی پری اپیکال (Periapical)
در رادیوگرافی پری اپیکال و یا تک دندان، همانطور که از نام آن پیداست تنها یک یا دو دندان از تاج تا ریشه و قسمتی که به فک متصل میشود، مشخص میشود. در این روش رادیوگرافی تمام قسمتهای یک دندان، در یک قطعه نگاتیو قابل نمایش است. این روش برای تشخیص تغییرات غیرمعمول در ریشه و ساختارهای استخوانی بکار میرود. ضمن اینکه از رادیوگرافی پری اپیکال در حین ترمیم ریشه دندان تا چهار بار هم مورد استفاده پزشک قرار میگیرد.
رادیوگرافی اکلوزال (Occlusal)
تصویربرداری اکلوزال با فک بسته از بیمار گرفته میشود. این نوع رادیوگرافی برای نشان دادن نحوه رشد و قرار گرفتن دندانهای کودکان روی هم، مورد استفاده قرار میگیرد همچنین این نوع تصویربرداری برای تشخیص ناهنجاریهای آناتومیک نیز مورد نظر پزشکان است.
رادیوگرافی خارج دهانی
در روش رادیوگرافی خارج از دهان علاوه بر دندانها اطلاعات بسیار ارزشمندی از فک و جمجمه بیمار در اختیار پزشک قرار میگیرد و به عنوان مثال برای بررسی رابطه بین دندان و فک بیمار، همچنین بررسی استخوانهای صورت مورد توجه پزشکان قرار میگیرد. لازم به ذکر است در رادیوگرافی خارج دهانی دندانها به صورت خیلی واضح در تصویر مانند روشهای داخل دهانی مشاهد نخواهند شد.
رادیوگرافی پانورامیک
در رادیوگرافی پانورامیک تمام دندانهای فک بالا و پایین در یک تصویر نشان داده میشود.
رادیوگرافی توموگرافی (Tomography)
در رادیوگرافی توموگرافی یک محدوده و برش خاصی از دهان نشان داده شده و قسمتهای دیگر محو میشود. در واقع این روش برای قسمتهایی کاربرد دارد که به دلیل ساختارهای مجاور به خوبی نشان داده نمیشوند.
رادیوگرافی سفالومتری (Cephalometry)
در رادیوگرافی سفالومتری یک طرف سر را نشان داده شده و بیشتر برای استفاده متخصصان ارتودنسی مورد توجه است.
رادیوگرافی سیالوگرافی (Sialography)
در روش رادیوگرافی سیالوگرافی با تزریق ماده حاجب، غدد بزاقی به خوبی در تصویر قابل مشاهده هستد.
سیتی اسکن دندان (CT)
در سی تی اسکن ساختارها به صورت سه بعدی نشان داده میشود و برای تشخیص تومورها و کیستها روشی عالی است.
رادیوگرافی با سی تی اسکن (Cone Beam (CBCT
در رادیوگرافی دندان با سی تی اسکن، با استفاده از اشعه X از انواع بافتها از جمله بافتهای نرم و سخت مثل استخوانها و همینطور عصبها تصاویر سه بعدی تهیه میشود.
تصویربرداری دیجیتالی (Digital radiography)
در تصویربرداری دیجیتالی که از دو بعد صورت میگیرد، تصاویر به صورت مستقیم برای پزشک ارسال میشود.
نحوه انجام رادیوگرافی دندان چگونه است؟
برای انجام رادیوگرافی دندان، بیمار نیاز به هیچگونه آمادگی خاصی ندارد. کافیست نکات زیر را رعایت کنید تا عکس شما بدون ارتعاش و نویز با کیفیت بالا ثبت شود. این نکات شامل موارد زیر است:
قبل از انجام رادیوگرافی دندان مسواک بزنید.
سعی کنید هیچ گونه شئ فلزی از جمله گوشواره، گردنبند، گیره مو و یا امثال آنها را در ناحیه سر و گردن به همراه نداشته باشید.
با تمرکز کامل، در حین تصویربرداری تکان نخورید تا تصویر دندانها بدون لرزشهای احتمالی ثبت شود.
مزایای رادیوگرافی دندان
رادیوگرافی دندان یا عکسبرداری دندانی دارای مزایای مختلفی است که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهد شد.
تشخیص زودهنگام مشکلات دندانی: رادیوگرافی کمک میکند مشکلات مانند پوسیدگی، بیماری لثه و سایر مشکلات را در مراحل اولیه شناسایی کرد. این امر امکان درمان زودهنگام را فراهم میکند.
بررسی وضعیت استخوان فک: رادیوگرافی دندان به دندانپزشک امکان بررسی وضعیت استخوان فک و دندانها میدهد تا مشکلات احتمالی را شناسایی کند.
برنامهریزی درمانی: رادیوگرافی به دندانپزشک برای برنامهریزی درمانی، مانند تعیین محل مناسب دندانها برای ایمپلنت کمک میکند.
پایش درمان: از رادیوگرافی برای پایش درمانهای دندانی مانند ارتودنسی استفاده میشود.
تشخیص آسیبهای دندانی: رادیوگرافی میتواند آسیبهای دندانی مانند شکستگی را نشان دهد.
آموزش به بیماران: رادیوگرافی به پزشک و بیمار کمک میکند تا وضعیت دندانها را درک کرده و در مورد درمان به بحث و تبادل نظر بپردازند.
بنابراین رادیوگرافی ابزار مهمی در تشخیص و درمان مشکلات دندانی است که به ارتقای سلامت دهان و دندان کمک میکند.
عوارض رادیوگرافی دندان
رادیوگرافی دندان هرچند ابزار مفیدی برای تشخیص و درمان مشکلات دندانی است، اما می تواند برخی عوارض جانبی نیز به دنبال داشته باشد:
تابش پرتوهای یونیزان: رادیوگرافی دندان با استفاده از پرتوهای یونیزان انجام میشود که میتواند در صورت تکرار زیاد و عدم رعایت اصول ایمنی، خطراتی برای سلامتی به دنبال داشته باشد. اما با رعایت اصول ایمنی، این خطرات به حداقل میرسد.
تحریک لثه: گاهی استفاده از تکنیکهای رادیوگرافی ممکن است باعث تحریک و التهاب لثه شود. البته به مرور زمان برطرف می شود.
آسیب به داخل دهان: در برخی موارد، قرارگیری نگاتیو یا فیلم رادیوگرافی در دهان ممکن است باعث ایجاد ناراحتی یا آسیب به بافتهای داخل دهان شود.
اضطراب و ترس بیماران: برخی بیماران ممکن است از انجام رادیوگرافی دندان استرس و اضطراب داشته باشند.
با این حال، این عوارض معمولاً جزئی و قابل کنترل هستند و فواید رادیوگرافی دندان، میزان ریسک آن را به حداقل میرساند. با رعایت اصول ایمنی و آرام سازی بیماران، میتوان این عوارض را به میزان زیادی کاهش داد.
تفسیر رادیوگرافی دندان
پس از آماده شدن تصویر، پزشک یا دندانپزشک شما، آن را با توجه به ساختار آناتومی و فیزیولوژی دندانها، فک و دهان آن را بررسی میکند و با توجه به اطلاعاتی که از تفسیر آن بدست میآورد، روشهای درمانی متفاوتی را به شما پیشنهاد میدهد.
ممکن است تصور کنید تفسیر رادیوگرافی دندان آسان و قابل فهم است، در صورتی که تحت هیچ شرایطی نباید طبق نظر غیر متخصصان و خودسرانه نسبت به تفسیر و یا درمان اقدام کنید.
به منظور انجام این روش می توانید به مرکز سونوگرافی طنین بهترین مرکز رادیولوژی در تهران مراجعه نمایید.
سوالات متداول در مورد رادیوگرافی دندان
اشعه به کار رفته در این روش در محدوده پایین است و با توجه به اینکه تمامی استانداردها و موارد در طول تصویربرداری رعایت میشود پس جای هیچ گونه نگرانی در رابطه با این موضوع وجود ندارد.
با رعایت استانداردهای لازم خیر. اما در صورتی که سابقه ی مشکلات تیروئیدی دارید حتما قبل از تصویربرداری پزشک خود را مطلع کنید علاوه بر آن در هنگام تصویربرداری از گلوبند سربی استفاده کنید.
در زمان استفاده از روشهای تصویربرداری دندانی نباید افراط کرد. تصویربرداری طبق نظر پزشک برای بیمار تجویز میشود و برای شش ماه تا یکسال اعتبار دارد؛ در صورت بروز مشکل جدید ممکن است نیاز به تصویربرداری مجدد باشد.
نتیجه گیری
رادیوگرافی دندان به منظور تشخیص دقیق بیماریهای دندانی مورد استفاده قرار میگیرد. امروزه با پیشرفت چشمگیری که در علوم تصویربرداری برای دهان و دندان وجود دارد، تشخیص بیماریهای دهانی و دندانی بسیار آسانتر و دقیقتر شده است. شما میتوانید جهت تعیین وقت با شماره های تماس سونوگرافی طنین واقع در سعادت آباد حاصل کنید.