سونوگرافی تخمدان چیست و چه کاربردی دارد؟

سونوگرافی تخمدان یکی از روش‌های تصویربرداری پزشکی است که برای بررسی ساختار و وضعیت تخمدان‌ها و سایر اندام‌های تناسلی زنانه استفاده می‌شود. این روش غیرتهاجمی و بدون درد است و به پزشکان کمک می‌کند تا مشکلات مختلفی مانند کیست‌های تخمدان، توده‌های غیرعادی، و مسائل مرتبط با باروری را تشخیص دهند.

بررسی کیست‌ها و توده‌ها: شناسایی کیست‌ها و توده‌های غیرعادی: برای تشخیص کیست‌های تخمدان، توده‌های تخمدانی یا دیگر ناهنجاری‌ها در ساختار تخمدان‌ها این نوع سونوگرافی تجویز می‌شود.

ارزیابی درد لگن:  برای بررسی علت دردهای مداوم و ناگهانی در ناحیه لگن و پایین شکم تجویز می‌شود.

مشکلات قاعدگی: ارزیابی مشکلات قاعدگی: برای بررسی دلایل قاعدگی‌های نامنظم، خونریزی‌های شدید یا غیرطبیعی نیز این نوع سونوگرافی کاربرد دارد.

تشخیص و پیگیری بارداری: برای تشخیص بارداری‌های اولیه، بررسی سلامت جنین و تخمدان‌ها در دوران بارداری این نوع سونوگرافی انجام می‌شود.

تشخیص بارداری خارج از رحم: برای شناسایی بارداری‌های خارج از رحم (اکتوپیک) که نیاز به مداخله فوری دارند.

ارزیابی ناباروری: بررسی دلایل ناباروری و ارزیابی وضعیت تخمدان‌ها که می تواند از دلایل ناباروری باشند.

بررسی تخمک‌گذاری: برای ارزیابی چرخه تخمک‌گذاری و تشخیص مشکلات مرتبط با تخمک‌گذاری نیز این سونوگرافی انجام می‌شود.

پیگیری درمان‌های پزشکی:  برای پیگیری و ارزیابی نتایج درمان‌های باروری مانند تحریک تخمک‌گذاری یا لقاح آزمایشگاهی (IVF) نیز کاربرد دارد.

بررسی وضعیت پس از جراحی: برای ارزیابی نتایج جراحی‌های قبلی بر روی تخمدان‌ها یا دیگر بخش‌های سیستم تناسلی نیز ممکن است این نوع سونوگرافی تجویز شود.

بررسی مشکلات ساختاری: برای بررسی مشکلات مادرزادی یا تغییرات ساختاری در تخمدان‌ها و دیگر اندام‌های تناسلی کاربرد دارد.

پیشگیری و چکاپ‌های دوره‌ای: برای انجام چکاپ‌های دوره‌ای به منظور حفظ سلامت تخمدان‌ها و پیشگیری از مشکلات جدی‌تر تجویز می‌شود.

بیشتر بخوانید: سونوگرافی لگن و علت انجام آن

سونوگرافی از تخمدان به دو روش ترانس واژینال و سونوگرافی از روی شکم انجام می‌شود تا سلامت تخمدان و لوله‌های فالوپ را مورد بررسی قرار دهد. در ادامه به توضیحات مختصری راجع به هرکدام خواهیم پرداخت.

سونوگرافی ترانس واژینال تخمدان

در سونوگرافی ترانس واژینال از یک مبدل نازک که ضخامت آن کمی بزرگتر از یک تامپون است استفاده می‌شود. این روش به دلیل اینکه مبدل حدود ۵ تا ۸ سانتی متر داخل واژن قرار می‌گیرد نتایج دقیق‌تر و تصاویر واضح‌تری را ارائه می‌هد.

این روش در دختران و زنانی که از لحاظ جنسی فعال نبوده‌اند و کسانی که تمایلی به انجام آن ندارند انجام نمی‌شود و انتخاب روش واژینال یا از روی شکم (به جز موارد خاص که پزشک تاکید به سونوگرافی واژینال دارد)، به انتخاب بیمار می‌باشد.

نحوه انجام سونوگرافی ترانس واژینال

برای انجام این سونوگرافی باید ابتدا مثانه خود را تخلیه کنید، سپس روی تخت دراز می‌کشید، لباس‌های پایین تنه را کامل درمی‌آورید، ممکن است از شما خواسته شود گان بپوشید یا اینکه قسمت پایین تنه شما توسط کاور پوشانده شود، پاهای خود را باید کمی خم کنید، روی مبدل مقداری ژل روان کننده گرم گذاشته می‌شود تا به راحتی داخل واژن شود، سپس مبدل به آرامی داخل واژن قرار می‌گیرد و جهت تهیه تصاویر، داخل وا‌ژن حرکت داده می‌شود، به منظور تهیه تصاویر دقیق‌تر ممکن است پزشک گاهی در روی شکم شما فشارهایی وارد کند که کاملاً بدون درد می‌باشد. پس از تهیه تصاویر دقیق، پروب از داخل واژن خارج می‌شود و می‌توانید لباس‌های خود را بپوشید.

کل این فرآیند حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه زمان نیاز دارد.

سونوگرافی تخمدان از روی شکم

جهت انجام سونوگرافی از روی شکم لازم است که مثانه شما پر باشد، یک ساعت قبل از انجام سونوگرافی باید ۴ تا ۶ لیوان آب بنوشید، مثانه پر باعث می‌شود تصاویر دقیق‌تر و واضح‌تری تهیه شود.

نحوه انجام سونوگرافی ترانس واژینال

جهت انجام سونوگرافی لباسی بپوشید که به راحتی در ناحیه شکم بتوانید آن را باز کنید، پس از دراز کشیدن روی تخت، ژلی روی شکم شما مالیده می‌شود که ممکن است گرم یا سرد باشد، سپس پزشک پروب را در ناحیه شکم حرکت می‌دهد، بعد از تهیه تصاویر ژل از روی شکم شما پاک خواهد شد و می‌توانید لباس‌های خود را بپوشید. گاهی نیاز است که مثانه خود را تخلیه کنید و دوباره سونوگرافی را انجام دهید که این مراحل با توجه به تشخیص متخصص سونوگرافی انجام خواهد شد.

زمان انجام این سونوگرافی نیز بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه خواهد بود.

بیشتر بخوانید: سونوگرافی واژینال در زمان پریود

قبل از انجام سونوگرافی لازم است تا حتما اقداماتی را انجام دهید که از مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

✅ پیش از انجام سونوگرافی، اطلاعات کافی در مورد روش آزمایش و فرآیند آن را از پزشک یا پرستار دریافت کنید.

✅ اگر پزشک داروهای خاصی را برای آماده‌سازی می‌تواند توصیه کند، از قبل مطمئن شوید که آنها را تهیه کرده‌اید.

✅ برای سونوگرافی تخمدان، بهتر است مثانه خود را قبل از آزمایش پر کنید. بنابراین، در روز آزمایش، مقدار زیادی آب بنوشید.

✅ هر دستورالعمل خاصی که پزشک شما قبل از سونوگرافی داده باشد را رعایت کنید، مانند خالی کردن مثانه یا رژیم غذایی خاص.

✅ پوششی را که پزشک یا پرستار توصیه کرده است، برای سونوگرافی تخمدان بپوشید. ممکن است بخواهید بخشی از لباس‌های خود را برای انجام آزمایش بیرون بیاورید.

✅ تلاش کنید آرام و راحت باشید. سونوگرافی تخمدان غیر تهاجمی است و به طور معمول بدون درد انجام می‌شود.

✅ در صورتی که سوالاتی درباره فرآیند یا نگرانی‌های خود دارید، از پزشک یا پرستار خود بپرسید. آنها همیشه آماده پاسخگویی به سوالات شما هستند.

✅ با رعایت این مراحل و دستورالعمل‌ها، بهترین حالت آمادگی برای سونوگرافی تخمدان را دارید و فرآیند آزمایش به بهترین شکل ممکن انجام خواهد شد.

✅ اگر تمایل دارید که انجام سونوگرافی واژینال یا سونوگرافی از روی شکم حتماً توسط یک متخصص زن صورت بگیرد قبل از حضور در بهترین مرکز سونوگرافی در تهران این موضوع را اطلاع دهید.

نتیجه گیری

سونوگرافی تخمدان یک ابزار تشخیصی ارزشمند است که به پزشکان کمک می‌کند تا مشکلات مختلف تخمدانی و تناسلی را به دقت بررسی و تشخیص دهند. با تجویز این آزمایش در مواقع مناسب، می‌توان به تشخیص زودهنگام مشکلات و ارائه درمان‌های موثرتر دست یافت.سونوگرافی تخمدان کاملاً بدون درد است (حتی طی سونوگرافی واژینال هم هیچ دردی حس نمی‌کنید، ممکن است فقط کمی احساس ناراحتی داشته باشید) پس از انجام سونوگرافی می‌توانید فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرید و نیاز به هیچ گونه استراحت یا تغییر در برنامه های روزانه را ندارید.